ایرانیان از دیرباز طراحی و بافت فرش را همچون یک هنر اصیل حفظ کرده اند. این روزها این صنعت فراتر از مرزها رفته است و تقریبا این روزها تمام جهانیان ما را به عنوان بهترین بافندگان فرش در جهان می شناسند. باز شدن دریچه های جدید صنعت فرش سبب شده است این حوزه با پیشرفت های بسیاری روبه رو باشد که بافت تابلو فرش یکی از آن هاست. با ورود دستگاه های مدرن بافت ماشینی، بسیاری از علاقه مندان به نمونه های قدیمی اذعان داشته اند که تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی کمی سخت شده است.
ما در این مقاله قصد داریم نکات و تکنیک هایی را به شما بیاموزیم که به تنهایی و بدون نیاز به مراجعه به یک کارشناس مجرب توانایی این تشخیص را داشته باشید. با ما و مطالعه این نکات همراه باشید و به یک کارشناس حرفه‌ای تابلو فرش‌ها تبدیل شوید.
چرا تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی تا این اندازه اهمیت دارد؟
اگر آگاهی نسبی در خصوص فرش ها داشته باشید، حتما می دانید نمونه های دستباف به سبب اینکه حاصل زحمت و زمان بسیار زیادی بوده و از ظرافت های بیشتری برخوردار است، از ارزش بیشتری برخوردار است. این در حالی است که تابلو فرش های ماشینی توسط دستگاه های حرفه ای و با زحمت کمتری طراحی و تولید می شوند.
از طرفی کیفیت و ماندگاری نمونه های دستباف در مقایسه با دیگر مدل ها بسیار بیشتر است. رنگ های به کار رفته در تاروپود این بافته های دستی طبیعی است و به همین دلیل است که شاهد قیمت های به‌مراتب بیشتری خواهید بود. همچنین در بیشتر مواقع الیافی که در بافت فرش و تابلو فرش ها استفاده می شود نیز طبیعی و ارگانیک است که مزایای بی‌شماری را حاصل می کند.
همین مسئله به وضوح نشان می دهد که چرا لازم است هر فرد علاقه مندی که تمایل به خرید تابلو فرش ها دارد، این نکات و تکنیک ها را بیاموزد. اما این تکنیک ها کدام اند؟!
1. گره ها مهم تر از هر چیز دیگری هستند!
ازآنجایی‌که کار دست هنرمندان و بافت ماشین های پیشرفته از زمین تا آسمان تفاوت دارد، با نگاهی دقیق به گره های بافته شده می توانید به‌راحتی کار تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی را انجام دهید. جدای از نوع گره تعداد آن ها نیز در آداب و رسوم بافت این فرش ها نیز تفاوت دارد. جالب است بدانید فرش های دستباف که شامل تابلو فرش ها نیز می شوند به ازای هر اینچ مربع حداقل باید 120 گره داشته باشند؛ بنابراین اگر فرشی که مشاهده می‌کنید گره هایی کمتر از این مقدار دارد، باید در دستباف بودن آن شک کنید.
برای این کار تنها کافی است که نگاهی گذرا به پشت فرش داشته باشید و به تعداد و نحوه گره ها دقت کنید. البته نیازی نیست تمام این گره ها را دانه به دانه بشمارید. اما با کمی درنگ به راحتی نکته را در می یابید. به طور خلاصه لیستی از مشاهداتی که به تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی منجر می شود را برای شما مهیا کرده ایم:
- باید نقش اصلی فرش را حتی در پشت فرش نیز ببینید؛
- دستی به فرش بکشید و نرمی آن را بیازمایید؛ درصورتی‌که نرمی و لطافت مناسبی را احساس کردید مطمئن باشید که این فرش دستباف است.
- باید پشت فرش دستباف چند گره بزرگ و نامتناسب را مشاهده کنید؛
- درصورتی که گره ها بسیار منظم، یکنواخت و محکم بافته شده اند و هیچ بی نظمی مشاهده نمی کنید، حتما تابلو فرشی ماشینی خریداری کرده اید.
2. تار و پود تابلو فرش، رازها را برملا می کند
الیاف و نخ هایی که در هم به‌صورت افقی و عمودی تنیده می شوند، تاروپود این فرش ها هستند که توجه به بافت آن ها می‌تواند به عنوان سرنخی به شما در تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی کمک کند. لازم است بدانید ریشه های فرش و تابلو فرش در نمونه های دستباف جزئی از فرش و تارهای آن محسوب می‌شوند و درواقع در ادامه آن است. این در حالی است که نمونه های ماشینی این بخش‌ها را به‌صورت جداگانه به فرش یا تابلو فرش می دوزند. با نگاهی دقیق به این قسمت ها حقیقت ماجرا را در می یابید.
برای شناسایی بافت پود فرش نیز باید به کناره های آن دقت کنید. معمولا بافندگان پس از اتمام کار این بخش ها را با دست کوک می‌زنند. به همین دلیل این قسمت ها معمولا نامنظم و دست دوز هستند که کاملا مشخص خواهند بود. اما با وجود ماشین های اتوماتیک در بافت نمونه های ماشینی بدیهی است که این کناره‌ها در فرش ماشینی منظم و یک دست دوخته می شود.
3. الیاف تابلو فرش را دست کم نگیرید!
شاید تصور کنید شناخت جزء به جزء یک فرش و تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی کار شما نیست و باید آن را به یک کارشناس حرفه ای بسپارید. اما اگر بتوانید الیاف مصنوعی و طبیعی را از یکدیگر تمیز دهید، کار برای شما آسان خواهد بود.
فرش‌ها و تابلو فرش‌های دستباف عمدتا از الیاف طبیعی همچون پشم، ابریشم و مانند آن برای بافت استفاده می کنند.
درواقع این الیاف کاملا طبیعی هستند و مزایای بسیاری دارند که درخشندگی بی نظیر، ماندگاری و کیفیت بالای بافت از جمله آن ها محسوب می شود. باید گفت بهترین و باکیفیت ترین نوع فرش ها آن هایی هستند که از الیاف طبیعی برای بافت استفاده می کنند.
این در حالی است که به کارگیری الیاف طبیعی برای بافت فرش های ارزان‌قیمت ماشینی به هیچ عنوان مقرون به صرفه نیست. به همین سبب تولیدکنندگان از الیاف مصنوعی در تولید این نوع فرش ها استفاده می‌کنند که مهم ترین مزیت آن کاهش چشمگیر قیمت هاست. برای تشخیص میان الیاف مصنوعی و طبیعی باید ترفندهای مخصوصی را بیاموزید یا به خوبی این الیاف را بشناسید که بتوانید تفاوت های میان آن‌ها را درک کنید.
4. رنگ های طبیعی یا مصنوعی؟
یکی دیگر از تکنیک هایی که به شما در این تشخیص کمک ویژه ای می‌کند، توجه به رنگ هاست. بدیهی است در طراحی و بافت تابلو فرش های دستباف از رنگ‌های کاملا طبیعی و ارگانیک استفاده می شود؛ بنابراین نکته کار در این است که دریابید کدام رنگ ها طبیعی و کدام یک مصنوعی هستند.
بدین منظور لازم است بدانید رنگ‌های مصنوعی این قابلیت را دارند که به تاروپود و عمق فرش نفوذ کنند، به همین خاطر شما با خم کردن فرش حتی در عمق بیشتر آن نیز می‌توانید رنگ را ببینید؛ در صورتی که رنگ طبیعی در سطح فرش باقی می ماند. اگر پس از خم کردن فرش متوجه برخی ناهماهنگی و بی نظمی های رنگی در فرش شدید، مطمئن باشید که نمونه دستباف و اصیلی را خریداری کرده اید.
5. توجه به قیمت تابلو فرش؛ تشخیص در 3 ثانیه!
همه تلاش خود را به کار بگیرید و فروشگاه معتبری را برای خرید این اقلام انتخاب کنید. در این صورت اطمینان خواهید داشت که نمونه هایی که در معرض فروش قرار گرفته اند کاملا قابل‌اطمینان هستند. در چنین شرایطی تنها کافی است نگاهی به قیمت ها بیندازید. بنا به تمام دلایل گفته شده نمونه های دستباف بسیار ارزشمند و گران‌بها هستند؛ مخصوصا اگر از ابریشم بافته شده باشند!
سخن آخر
نمونه های دستباف و فرش ماشینی و تابلو فرش ها اگرچه در یک نگاه به یکدیگر شبیه هستند، تفاوت های بسیاری دارند. با شناخت و دقت به این تفاوت ها کار تشخیص تابلو فرش دستباف و ماشینی چندان سخت نخواهد بود.
از جمله این تکنیک ها باید به نوع الیاف و رنگ های به کار رفته در فرش ها اشاره کرد که در نمونه دستباف کاملا طبیعی و ارگانیک است.
ازطرفی قیمت نمونه های ماشینی به سبب اینکه با سرعت بیشتری تولید می‌شود و مواد اولیه ارزان تری دارد، بسیار کمتر از مدل های اصیل است. با نگاهی به این ترفندها کار تشخیص و خرید این تابلوها برای شما آسان می شود.
